لجستیک در حمل و نقل و تامین کالا به چه معنی است؟

اگر شما در زمینه حمل و نقل و تامین کالا فعالیت داشته باشید، بی شک واژه لجستیک برای شما آشنا خواهد بود. لجستیک تعاریف زیادی داشته و انواع مختلفی دارد. نکته مهم در تعریف لجستیک این است که تمام صنایع از جمله صنایع تولیدی، گردشگری، بازرگانی، خدماتی و غیره به لجستیک وابسته هستند. ما در این مطلب قصد داریم در مورد تعریف لجستیک انواع و مراحل مختلف آن و همچنین مزیت های آن در زمینه حمل نقل با شما صحبت کنیم. چنانچه شما از صاحبان یا کارکنان در یک شرکت باربری هستید، خواندن این مطلب برای شما بسیار مفید خواهد بود، پس تا پایان همراه ما باشید.

لجستیک چیست؟

لجستیک به معنای جابجایی و انتقال کالا ها و مواد از محلی به محل دیگر و از نقطه ای به نقطه دیگر است. در واقع لجستیک شامل دو فرایند حمل و نقل و انبارداری می شود. اغلب افراد لجستیک و زنجیره تامین را به یک معنا می دانند. در صورتی که لجستیک خود یکی از اجزا و قسمت های زنجیره تامین محسوب می شود.

به عبارت دیگر زنجیره تامین، مجموعه و شبکه ای از کسب و کار های مختلف بوده که به صورت فرآیندی و وابسته با هم کار می کنند. یکی از این فرآیند ها، فرآیند لجستیک بوده که از مرحله تولید تا مرحله توزیع کالا را دربر می گیرد. لجستیک فرایندی برای برنامه ریزی و اجرای حمل و نقل کالا و نگهداری مناسب آن ها از محل تولید تا مصرف تعریف می شود. این فرایند نقش مهمی در زنجیره تامین کالا دارد و می تواند به جابجایی کالا های مورد نیاز مشتری در زمان و مکان مناسب بپردازد.

وظایف لجستیک

از وظایف مهم لجستیک می توان به تامین مواد اولیه، حمل و نقل، سفارش گردانی، انبارداری، مدیریت موجودی، پیش بینی تقاضا و مدیریت زنجیره تامین اشاره کرد. افراد و شرکت های زیادی دراین زمینه فعالیت می کنند. شرکت هایی مانند UPS، DHL و غیره از جمله شرکت های معتبر در دنیا در زمینه ارائه خدمات لجستیک هستند. برخی از این شرکت ها دارای امکانات مختلفی مانند وسایل حمل و نقل متنوع از جمله هواپیما، کامیون و غیره هستند و می توانند خدمات وسیع و گوناگونی را ارائه دهند.

هدف از لجستیک

هدف از لجستیک کاهش و به حداقل رساندن هزینه های یک سازمان است با ایجاد یک وضعیت مطلوب زمانی و مکانی متناسب با کالای مورد نظراست. از آنجایی که هدف نهایی این فرایند رساندن به موقع کالا به مشتریان است، بهره گیری از این علم در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

تفاوت لجستیک با زنجیره تامین

همانطور که گفتیم برخی از افراد لجستیک و زنجیره تامین را هم معنی تلقی می کنند. لجستیک و زنجیره تامین شباهت های بسیار زیادی با هم داشته و تفاوت های بسیار کمی دارند. به همین دلیل تشخیص این دو کار بسیار سختی است. می توان گفت لجستیک تاکید بر جابجایی و انتقال مواد و کالا ها داشته اما زنجیره تامین فعالیت های وسیع تری را برای مدیریت زنجیره تامین بر عهده دارد.

در فرایند لجستیک بیشتر به نیاز مشتری و کسب رضایت خاطر او تاکید می شود اما در زنجیره تامین سعی بر آن است تا در فضای رقابتی ایجاد شده پیروز شد. افراد در زنجیره تامین به دنبال راهی برای پیوند دادن فرایند های تجاری اصلی در داخل و بیرون از شرکت ها هستند اما لجستیک به حرکت کالا ها، ذخیره سازی و جریان آن ها در داخل و خارج از سازمان تاکید دارد.

به طور کلی به یاد داشته باشید لجستیک یک قسمت یا یک فعالیت و جزئی از زنجیره تامین به حساب می آید. مدیریت لجستیکی کارآمد و مفید است که بتواند رضایت مشتری را جلب کرده و نیاز به حفظ موجودی اضافه نداشته باشد. همچنین فرایند لجستیک باید بتواند به کاهش میزان خطا، کوتاه کردن زمان تحویل و بالا بردن میزان درآمد واحد های تولیدی کمک کند. برای رسیدن به چنین اهدافی مدیریت لجستیک باید فعالیت واحد های تولید را کنترل کرده، انبار ها را به مشتریان نزدیک تر کرده، از شیوه های مسیریابی پیشرفته استفاده کند و به کاهش تولید کربن توجه ویژه ای داشته باشد.

مزایای لجستیک

این فرایند مزایا و پیامد های مثبت زیادی در زنجیره تامین کالا و خدمات دارد. چنانچه این فرایند به درستی انجام شود، می تواند یک کسب و کار را به سودآوری زیادی برساند. مدیریت لجستیک به صورت اصولی می تواند منجر به شفافیت بیشتر در زنجیره تامین شود. شفافیت بیشتر نیز می تواند منجر به کنترل هزینه ها، کاهش ناکارآمدی و برنامه ریزی درست و متناسب با تقاضای بازار شود. کاهش سربار نیز یکی دیگر از مزیت های این فرایند به شمار می آید.

با انجام درست این فرایند می توانید هزینه های اضافی را کاهش داده و ضمن کنترل مستمر موجودی، هزینه های سربار را کاهش دهید. به علاوه این فرایند می تواند از ضرر های زیاد به واحد تولیدی جلوگیری کند. ضرر هایی که ناشی از عدم مدیریت درست زمان سفارش های غیر منطقی، نگهداری غیر اصولی مواد و غیره ناشی می شوند. از طرف دیگر می توان تجربه عالی برای مشتریان ایجاد کرد. تجربه عالی می تواند تاثیر زیادی در فروش های مجدد و تکراری داشته باشد.

لجستیک می تواند فرایند تحویل کالا را به صورت دقیق و به موقع انجام دهد. این امر برای مشتریان بسیار مهم بوده و می تواند منجر به خرید دوباره آن ها و همکاری های بیشتر شود. با استفاده از لجستیک می توان از توسعه کسب و کار پشتیبانی اصولی کرد.

لجستیک می تواند میزان تقاضا را با محاسبه های دقیق مشخص کرده و آن را با میزان موجودی، میزان تولید، امکانات حمل و نقل و نگهداری هماهنگ کند. در این صورت می توان به میزان کافی سفارش گرفته و از عهده تامین همه سفارش ها به درستی برآمد. همانطور که گفتیم سفارش درست و به موقع می تواند عنصری کلیدی برای تجربه خوب مشتریان باشد. با این کار می توان در فضای رقابتی بین واحد های تولیدی شرکت کرده و پیروز میدان شد.

انواع لجستیک

جالب است بدانید خدمات لجستیک به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند. در ادامه به ضمن معرفی این سه نوع، به برخی از ویژگی های این سه دسته خواهیم پرداخت.

• درونی: لجستیک درونی وظیفه انتقال و جابجایی مواد خام برای تولید محصول مورد نظر را از تامین کننده به تولید کننده بر عهده دارد. این فرایند خود شامل سفارش دهی خودکار و سفارش گردانی شده و هدفش تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید کنندگان است.
• بیرونی: در این فرایند کالاهای ساخته شده را به مرحله ای دیگر از زنجیره تولید و تامین کالا انتقال می دهد. در مدیریت لجستیک بیرونی کارهایی مانند انتقال محصول از تولید کننده به انبار، از تولید کننده به خرده فروشان، از تولید کننده به مصرف کننده و سایر مقاصد انجام می شود.
• معکوس: زمانی که عمر یک محصول تمام شده باشد و یا این که محصول مورد نظر دارای آسیب، عیب و مشکلی در ساختار باشد، از فرایند لجستیک معکوس استفاده می کنند. لجستیک معکوس به معنی بازگرداندن محصول مورد نظر از مصرف کننده و مشتری به مرکز تولید و یا توزیع است. لجستیک معکوس از نقطه فروش شروع شده و در نقطه دفع پایان می یابد.

البته انواع دیگری از دسته بندی لجستیک نیز وجود دارد که شامل لجستیک سبز، نظامی، اضطراری، توزیع، تولید و غیره می شود.

قوانین لجستیک

بهتر است بدانید این فرایند هم مانند سایر فعالیت های اقتصادی دارای قوانین و اصولی است. پیروی از این قوانین موجب موفقیت بیشتر در کسب و کار و سودآوری بیشتر در زمینه خاص می شود. در ادامه به ۶ قانون اساسی در زمینه لجستیک خواهیم پرداخت:

1. محصول مناسب: طبق قوانین باید محصولی مناسب با نیاز و سفارش مشتری تولید کنید. به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی نباید کالایی دیگر را جایگزین کالای سفارش داده شده کرد.
2. کیفیت مناسب: هر محصولی استاندارد ها و مشخصات کیفی مخصوص به خود را دارد. تمامی این فاکتور ها در تولید یک محصول باید مدنظر قرار گرفته شود. در واقع مشتری محصولی را دریافت می کند که با کیفیت و مطابق با نیازش باشد.
3. کمیت مناسب: طبیعتا مشتریان حجم مورد استفاده خود را سفارش می دهند. دریافت میزان و حجم کمتر یا بیشتر کالای مورد نظر می تواند موجب عدم رضایت مشتریان شده و در نتیجه تجربه خوبی برایشان به وجود نمی آورد.
4. قیمت مناسب: برای کالا و محصول مورد نظر باید قیمتی مناسب تعیین شود. برای جلب مشتریان بیشتر بهتر است این قیمت مقداری کمتر از قیمت بازار باشد تا افراد بیشتری به سفارش کالا ترغیب شوند. البته تعیین قیمت یا قیمت گذاری در این فرایند قوانین مخصوص به خود را دارد.
5. زمان مناسب: طبق قوانین محصول سفارش داده شده باید در زمان مشخص تحویل مشتری داده شود. دیر یا زود تحویل دادن می تواند منجر به عدم رضایت مشتریان شود.
6. مکان مناسب: چنانچه کالا و محصول تولیدی خود را به بازار و یا مکان نامناسب بفرستید، خواهید دید فروش آنچنانی نخواهد داشت. بنابراین محصول خود را به مکان مناسب برده و به فروش برسانید. باید محصول مناسب با نیاز محل یا منطقه باشد. این مورد به نیاز سنجی قبل از تولید بستگی دارد.